Jan Veth, parlak bir portreci

Gözden geçirmek

Dordrecht’ten ayrıldıktan neredeyse kırk yıl sonra, 1918’de Jan Veth, “Burada, Dordrecht’te olmak benim için ısınan bir şey,” diye yazmıştı. 1880’de on altı yaşındayken Rijksakademie van Beeldende Kunsten’de okumak için Amsterdam’a taşındı. Dordrechts Müzesi’nin bu çok yönlü sanatçı hakkında ilk büyük retrospektif sergiyi sunduğu memleketine döndü.

Metin ve fotoğraflar: Evert-Jan Pol

Genleri göz önüne alındığında, Jan Veth’in (1864-1925) yaratıcı bir meslek seçmesi pek de şaşırtıcı değil. Sanatın çok önemli olduğu bir Dordrecht ailesinde büyüdü. Annesinin büyükbabası ve büyük amcası, her ikisi de ressam olan sırasıyla Jacob ve Abraham van Strij idi. Peder Veth bir hırdavatçı ve meclis üyesiydi, ancak boş zamanlarında on yedinci yüzyılda Dordrecht tablosu hakkında yayınlar yaptı. Jan Veth iki disiplin arasında seçim yapamadı ve onları birleştirdi: hem sanatçı hem de sanat eleştirmeni oldu.

İlk çizim ve resim derslerini Rijksakademie van Beeldende Kunsten’de, diğerleri arasında August Allebé’den aldı. Öğrencilerini canlı hayvanlar çizebilecekleri Artis’e götürmeyi severdi. Veth eskiz defterlerine aslanlar, kuşlar ve bir fil çizdi. Salonda uyuyan aslanlarla ilgili güzel bir çalışma var.

Ancak Veth, bir hayvan ressamı olarak değil, bir insan portrecisi olarak tanındı. Yerlilerin yanı sıra ünlü çağdaşları da resmetti. İkinci kategoriden iyi bilinen bir örnek, güzel peri masalı resmidir. Karen, 1892’den. Gooi’li kız çarpıcı kara gözleriyle bize biraz rüya gibi bakıyor. Veth, peri masalındaki ana karakterden sonra ona Karen adını verdi. Kırmızı ayakkabılar Hans Christian Andersen tarafından. Ayağında kırmızı ayakkabı olup olmadığı belli değil. Hemen göze çarpan kırmızı bir kazak giyiyor.

(Metin fotoğrafların altında devam ediyor)

Veth’in yaşamı boyunca bir portreci olarak övüldüğü, 1891’de haftalık dergiden aldığı görevden anlaşılıyor. Amsterdamlı. Editör Johannes de Koo, ondan tanınmış Hollandalıların bir dizi çizilmiş portresini sağlamasını istedi. Seri Ünlü Çağdaşlar 32 portreden oluşmaktadır. Yazar Louis Couperus, sanatçı George Hendrik Breitner ve politikacı Herman Schaepman, diğerlerinin yanı sıra, Veth’in çizim kaleminden aktı.

1895 yılında dergide diziye devam edilmiştir. Günlük, yabancı ünlüler için de alan içerir. Bununla birlikte, Jan Veth’in portre sanatı birdenbire çok sayıda ve ülke genelinde mevcuttu ve bunun sonucunda adının tanınırlığı arttı. Bir portre ressamı olarak başarılı bir kariyerin başlangıcı oldu.

Kuşkusuz tanınmış bir ressam olarak pek çok sanat eleştirisine konu olmuş ve kendisi de meslektaşlarının çalışmaları hakkında fikrini saklamamıştır. Veth, Hollanda’da Vincent van Gogh’un yeteneğini ilk fark edenlerden biriydi, Breitner ve Jan Toorop’un çalışmalarını övdü ve Rembrandt’ın büyük bir aşığıydı. 1911’de kurulan Rembrandt Evi’nin yönetim kurulunda bile yer aldı.

Çeşitli dergilerde çağdaşları ve selefleri hakkında yazdı. Hakkında Ördek Sijctghen’in portresi örneğin Aelbert Cuyp hakkında şunları yazdı: “Cuyp’nin bir ördeği betimlediği, çok basit ve çok güzel boyanmış bir tablosu; Felemenkçe Courbet denirdi. Canavar, karanlık bir zemine karşı profilden oturuyor. Jet gözü ve ağzı güzelce çiçek açmış ve sağlam. Neredeyse tamamı siyah beyaz. Ön planda biraz saman ve ördeğin beyazını daha kabarık ve daha beyaz yapan dışbükey bir depo olarak üç büyük yumurta arasında.”

Ve hakkında çıplak yatmak çağdaş George Hendrik Breitner hakkında şunları yazdı:Uzanmış iri, çıplak bir kadın. Çıplak çalışmalarından dört tane var, ama birinde diğerlerinin muazzam kalitesini buluyorum. Ne ressam! Belki de daha önce hiç mümkün olmayan bir cesaret ve beceri.”

Cuyp’ın söz konusu ördeği ve Breitner’ın çıplak hanımı, sergide görülebildiği gibi, Veth’in hakkında yazdığı başka tablolar da var. Normalde belirli bir sanatçıyla ilgili bir serginin meslektaşların çalışmalarını sergilemesini sevmem ama bu durumda uygun. Sonuçta, Jan Veth’in tam bir resmini çizmek için yazma becerilerini göz ardı edemezsiniz.

Veth’in kendi resimleri ve özellikle muhteşem portreleri elbette çoğunlukta. Bazen yeteneğinden biraz şüphe duysa da, Veth’in parlak bir portreci olduğunu gösteriyorlar. Örneğin kız kardeşleri Cornelia, Clara ve Johanna’nın yaptığı portreden oldukça emin değildi. “Daha iyi olduğunu düşündükleri sürece, şimdilik biraz öndeyim” diye yazdı.

(Metin fotoğrafların altında devam ediyor)

Hamburglu bankacı Moritz Warburg ve eşi Charlotte Oppenheim’ın ikili portresinden çok memnun kaldı. Veth’in kendisi buna “şimdiye kadar yaptığım en eksiksiz şey“. Aylarca Blankenese’deki aile malikanesinde kaldı ve çalışmalarını evine götürdü. Resmi ancak ikinci bir ziyaretten sonra tamamladı.

Modellerini olduklarından daha güzel resmetmedi. Ayrıca kız kardeşlerini son derece gerçekçi bir şekilde resmetmiştir. Babası onu düşündümükemmel benzerlikler, iltifattan başka her şey ve yumuşatılmış olmasını tercih edeceğim bazı keskin hatlar var.“. Kendi kızı Saskia da 1916’da onu yakaladığında Veth’i pohpohlamadı. Yüzü açıkça pigment lekelerini gösteriyor.

Jan Veth’in bugünlerde hakkında yazdığı Breitner ve Isaac Israels gibi çağdaşları kadar ünlü olmaması oldukça garip. ‘Kendi’ Dordt’undaki Dordrechts Müzesi’ndeki fantastik sergi, onun ünlü meslektaşlarından kesinlikle aşağı olmadığını gösteriyor. Jan Veth ismi çok daha sık anılmayı hak ediyor.

Jan Veth’in gözü, 3 Eylül’e kadar Dordrechts Müzesi, Dordrecht’te

Değerleme: @@@@@@@@@@